-گردشگر
کسی است که به منظور تفریح، استراحت، گذراندن تعطیلات، بازدید از نقاط دیدنی، انجام امور پزشکی، درمانی و معالجه، تجارت، ورزش، زیارت، دیدار از خانواده، ماموریت و شرکت در کنفرانسها، به کشوری غیر از کشور خود سفر میکند، مشروط بر اینکه حداقل مدت اقامت او از ۲۴ ساعت کمتر و از ۳ماه بیشتر نبوده و کسب شغل و پیشه هم مدنظر نباشد (رضوانی ، ۱۳۸۶).
انگیزه و علایق سفر را میتوان اینگونه تعریف کرد: گذراندن اوقات فراغت و ایام تعطیل، تفریح و سرگرمی، زیارت، دیدار با دوستان و آشنایان، دلایل شغلی، علل پزشکی. نیازها و خواستههای افراد به انگیزهها و علایق، آنها پیوند خورده است؛ به آنچه که دوست دارند و آنچه که دوست ندارند و به ویژگی خاص محصولات (داس ویل[۱]، ۱۳۸۶: ۵۹).
در زمینه انگیزه گردشگری تحقیقاتی صورت گرفته که در ادامه به آنها پرداخته می شود:
- ابراهیمزاده و همکاران (۱۳۹۲) در مقالهای با عنوان تحلیلی بر انگیزه گردشگران و تاثیر عامل جنسیت و درآمد برآن مطالعه موردی؛ گردشگران نوروزی شهرستان محلات به این نتیجه رسیدند که تفاوتی بین زن و مرد در انگیزههای گردشگری وجود ندارد ولی بین درآمدهای مختلف و انگیزههای گردشگری تفاوت معنا دار وجود دارد.
- رنجبریان و همکاران (۱۳۹۲) در مقالهای را با عنوان شناسایی و تجزیه و تحلیل انگیزههای گردشگران خارجی جهت سفر به شهر اصفهان انجام داده اند که به این نتیجه رسیدند که انگیزههای سفر برای گردشگران خارجی سفر کرده به شهر اصفهان عبارتند از: انگیزه فرهنگی، انگیزه ناشی از اجبار، انگیزه خرید، انگیزه ماجراجویی، انگیزه بهداشتی، انگیزه استراحت و همچنین در رابطه بین متغیرهای جمعیت (جنس، تحصیلات، وضعیت تاهل) و انگیزههای سفرآنان دریافتند که که زنان دارای انگیزه قوی تری نسبت به مردان هستند. از نظر انگیزه سلامتی و ماجراجویی نیز مردان نسبت به زنان از انگیزه قویتری برخوردارند.
- بنسبردی و همکاران(۱۳۹۲) در تحقیقی با عنوان ارتباط بین انگیزهها با رضایتمندی گردشگران پیست اسکی استان تهران دریافتند که که بین انگیزهها با رضایتمندی گردشگران پیست اسکی ارتباط مثبت و معناداری وجود دارد. از بین ابعاد انگیزه گردشگران، بعد مهارت حرفهای پیش بینی قوی تری برای رضایتمندی گردشگران بود.
- کسائی (۱۳۹۲) در پایاننامه کارشناسی ارشد به بررسی رابطه سرمایه اجتماعی با انگیزههای سفر گردشگران خروجی ایران پرداخته است. این پژوهش در بین گردشگران سه مقصد دبی، مالزی و ترکیه انجام شده است. در این پژوهش با مرور ادبیات، ۵ عامل دافعه (آزادیهای فردی و اجتماعی، هزینه/خرید، جشنوارههای مقصد، جاذبه طبیعی/تاریخی، دسترسی، امکانات تفریحی) مشخص شده است. یافتههای پژوهش نشان میدهند که باتوجه به تفاوت در ویژگی فردی، اجتماعی و اقتصادی (سن، جنس، وضعیت تاهل، درآمد، …) تفاوت قابل توجهی در انگیزه سفر افراد وجود دارد.
- رنجبریان و محمد غفاری(۱۳۹۱) در مقالهای با عنوان گونهشناسی گردشگری بر اساس انگیزهای سفر به عنوان مبنایی برای بخش بندی بازارگردشگری به این نتیجه رسیدند که ۱۴ گونه گردشگری در سراسر جهان وجود دارد که عبارتند از گردشگری فرهنگی-تاریخی، گردشگری ماجراجویانه، گردشگری ورزشی، گردشگری درمانی، گردشگری انبوه یا تفریحی، گردشگری نوستالژیک، گردشگری روستایی، گردشگری قومی، گردشگری شهری، گردشگری مبتنی بر کسب و کار، گردشگری مذهبی، گردشگری مبتنی بر رویدادها، گردشگری بر مبنای محیط طبیعی( طبیعتگردی)، گردشگری با هدف دیدار بستگان.
- جاروندی نازفر فرقانی (۱۳۸۸) در مقالهای با عنوان مقایسه انگیزههای سفر در میان دو نسل جوان و بزرگسال مطالعه موردی مسافران شهر شیراز در سفر به دبی تلاش کردند تا دریابند که آیا میتوان انگیزههای مسافران مورد نظر را تحت عوامل گوناگون به چند دسته تقسیم کرد و در مرحله بعد تاثیر عامل سن بر انگیزههای سفر به دبی بررسی شود و دو گروه جوانان وبزرگسال ازلحاظ دلایلی که خود برای سفرشان به دبی بر میشمارند مقایسه گردند. آنها در یافتههای خود به این نتیجه رسیدند که در اغلب عوامل و انگیزههای مورد بررسی، جز در یک عامل، تفاوتی معنیدار میان گروههای سنی متفاوت وجود ندارد.
- کاظمی (۱۳۸۷) در تحقیقی با عنوان تحلیل ادراک شهروندان زاهدانی در توسعه گردشگری چابهار به این نتیجه رسیدند که برنامه ریزی و بازاریابی صحیح متناسب با انتظارات خریداران، چابهار میتواند به عنوان یکی از مقاصد گردشگری شهروندان زاهدانی به خوبی خواستههای آنان را تامین نماید.
- نوری کرمانی و همکاران( ۱۳۸۵) در تحقیقی با عنوان گونه شناسی انواع گردشگری تخصصی دریافتند که بر اساس معیار ماهیت و هدف گردشگری، تعداد ۱۰ گونه اصلی و بالغ بر ۴۰ زیر زیر گونهی گردشگری موجود است که با شناسایی هر کدام از آنها، امکان و بسترهای جذب گردشگران را بر اساس برنامهریزی اندیشیده شده و نیز تخصصی کردن خدمات گردشگری را فراهم میکند.
- بهاالدین[۲]، پیرانی[۳] و پوروث[۴] (۲۰۱۲) در پژوهشی با عنوان ارزشهای فرهنگی و انگیزه سفر در گردشگران به بررسی ارتباط بین ارزشهای فرهنگی و ویژگی دمو گرافیک با انگیزه سفر پرداختهاند. هدف مطالعه آنها شناخت چگونگی تاثیر ارزشهای فرهنگی گردشگران بر انگیزه سفرشان بود. این مطالعه در بین گردشگران شیانگمای تایلند انجام شد. نتایج تحقیق نشان داد که ویژگیهای دمو گرافیک یک منبع برای ارزش های فرهنگی است و ارزشهای فرهنگی بر انگیزه سفر گردشگران تاثیر میگذارد. همچنین نتایج نشان داد که ارتباط معنی داری بین ویژگیهای دمو گرافیک و انگیزههای سفر وجود دارد.
- اوسل و مک گی [۵](۱۹۹۶) پژوهشی را با عنوان بازار گردشگران تفریحی بینالمللی استرالیا: انگیزه از نگاه جنسیتی انجام دادهاند. در این مقاله اویسل و مک گی بیان کردند که در بین زوجهای غربی و خانوادههابه احتمال بیشتر، زنان برنامه ریز تعطیلات هستند. یادگیری در مورد اینکه زنان به چه انگیزهای سفرهایی خاص را انتخاب میکنند برای مقصدهای گردشگری حیاتی است. پژوهشگران در این تحقیق مسافران تفریحی زن استرالیایی و انگیزه آنها از نگاه جنسیتی مورد بررسی قرار دادند. دادهها از افراد استرالیایی که به مسافرت تفریحی ایالات متحده و کانادا رفته بودند، برای بررسی عوامل جاذبه و دافعه سفر جمعآوری شد. نتایج نشان داد که درجه اهمیت بعضی از عوامل جاذبه و دافعه در بین زنان و مردان گردشگر متفاوت است.
این تحقیقات در دو مقولهی انگیزههای گردشگری و گونهشناسی گردشگری انجام شدهاست که محققانی چون ابراهیمزاده و همکاران، رنجبریان و همکاران، بنسبردی و همکاران، کسائی و جاروندی درتحقیقات خود پیرامون انگیزههای گردشگری، به رابطهی بین گردشگری و انگیزههای گردشگری پرداخته اند وسایر محققان از قبیل نوری کرمانی و همکاران و رنجبریان و همکاران در تحقیقات پیرامون گونهشناسی گردشگری، انواع گردشگری را مورد بررسی قرار دادهاند. این تحقیقات ضمن آنکه این مباحث را درنظر گرفتهاند، به بررسی تأثیر عوامل زمینهای سن، جنس، سواد بر انگیزههای گردشگری نیز توجه داشتهاند. حال در این پژوهش سعی بر آن است که به بررسی انگیزههای گردشگری شهر قصرشیرین پرداخته شود و تأثیر عوامل زمینهای (سن، جنس، سواد) و عوامل اجتماعی (قومیت، چشموهمچشمی، رسانه) بر انگیزههای گردشگری این شهرستان مد نظر قرار گیرد.
[۱]– Doswell, roger
[۲]– Bahaudin
[۳] -Pirani
[۴]– puriveth
[۵]– Avsl & mcgee